"Het is nog nooit zo nodig geweest als nu om in socioculturele organisaties zuurstof te gaan bijtanken."
We spreken Meyrem Almaci (Groen) in het Vlaamse gemeenschapscentrum Elzenhof, een prachtige plek in onze hoofdstad. De keuze voor deze locatie is niet toevallig: “Voor ons is het belangrijk om Brussel niet stiefmoederlijk te behandelen,” zegt de Groen-politica. “Heel veel mensen met heel veel achtergronden komen hier in contact met cultuur tout court, maar ook met de Vlaamse cultuur. En dan heb ik liever een uitnodigende, gastvrije context dan een die vertrekt vanuit wantrouwen.” Hiermee zet ze de toon voor een gesprek over de waarde van de sector, het groeiend wantrouwen en de nood aan een allesomvattend plan voor de socioculturele sector.
Met deze socioculturele verenigingen heb ik een persoonlijke band
“In mijn vroege jeugd had ik weinig direct contact met socioculturele organisaties. Mijn eerste kennismaking met cultuur kwam via de ouders van een vriendinnetje op school, die betrokken waren bij toneelstukken van De Vieze Gasten. En dat liet een grote indruk na. Later, tijdens mijn middelbare schooltijd, toen ik begon uit te gaan met mijn vrienden, kwam ik vaak in Jeugdhuis Den Biel in Sint-Gillis-Waas, dat volledig door vrijwilligers werd gerund. Op een bepaald moment hebben ze het gebouw onbewoonbaar verklaard na een brand. Dit zette mij en mijn vrienden aan tot actie. We startten een petitie, eerst om een tijdelijk onderdak te krijgen. Later zijn onze acties uitgemond in een spiksplinternieuw jeugdhuis. Dat jeugdhuis was echt ons kindje.”
“Tijdens mijn studies sociaal-cultureel werk en later ver- gelijkende cultuurwetenschappen bleef ik betrokken bij socioculturele activiteiten. Zo deed ik stage bij de Vlaamse Federatie voor Jeugdhuizen en schreef ik mijn thesis over de rol van rockmuziek in participatie en drempelverlaging. Ik was één van de weinige studenten met een allochtone achtergrond en werd geconfronteerd met vooroordelen langs beide kanten. Maar dat versterkte mijn vastberadenheid om mijn stem te laten horen, om op te komen voor vrouwen- rechten en de belangen van minderheidsgroepen. Ik was bovendien nogal verbaal sterk (lacht) en zo kwam van het één het ander.”
Zo kijkt mijn partij naar de socioculturele sector
Dé brug tussen de burger en de overheid
Het socioculturele middenveld is werkelijk het kloppende hart van onze samenleving, de katalysator die de burger samenbrengt, verbindt en de boodschappen naar een hoger niveau brengt. Ze hebben een ongelofelijk belangrijke maatschappelijke taak om de samenleving van morgen, het Vlaanderen van morgen, het Brussel van morgen vorm te geven. En wat ik pas later ontdekte, is dat Vlaanderen zich hierin onderscheidt binnen Europa. Het is iets uniek dat we moeten koesteren. Als er één plaats is waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, dan is dat wel in het sociaal-culturele middenveld: bij de lokale amateur- vereniging, in het koor of het jeugdhuis, ... Het is voor mensen nog nooit zo nodig geweest als nu om daar zuurstof te gaan bijtanken.”
Autonomie, diversiteit en vertrouwen
“Kijk, de socioculturele sector is bij uitstek een
sector die gedijt bij een omgeving waarin organisaties en mensen zich kunnen ontplooien op
hun manier. Ze hebben een intrinsieke waarde die op
een andere manier return on investment geeft dan
het klassieke marktdenken. We moeten de verschillende stemmen omarmen, niet proberen om alles op dezelfde manier te doen. Mijn partij hecht dan
ook veel waarde aan het geven van autonomie aan
de mensen op het terrein en het omarmen van de
diversiteit."
Ons socioculturele middenveld is redelijk uniek binnen Europa, dus je zou toch denken: koester dat. Maar net die partijen die zeggen dat ze het meeste aan Vlaams gemeenschapsvorming willen doen, staan eigenlijk relatief wantrouwig tegenover de sector die dat het meeste doet.
Hier liggen volgens mij de belangrijkste uitdagingen en kansen voor de sector
Groeiend wantrouwen
“Een van de meest prangende kwesties is het groei- end wantrouwen en soms zelfs vijandigheid naar de sector. We zien regelgeving ontstaan op basis van aannames, zonder enig concreet bewijs. Mensen op het terrein ervaren dit als een fundamenteel gebrek aan erkenning van hun jarenlang opgebouwde expertise. Het is nochtans cruciaal om de rol van de sector als motor van sociale verandering te versterken.”
Toenemende druk en beperkte financiering
“Er is een groot contrast tussen de toenemende druk om meer en betere resultaten te behalen, terwijl de financiering niet evenredig stijgt. Dit legt een enorme druk op de effectiviteit en efficiëntie van de werking van organisaties binnen de sector. Het gebrek aan indexering van middelen en de stijgende loonkosten verhogen de werkdruk. Zo komt de work-life-balance van de mensen op het terrein in het gedrang. Voor Groen is dat laatste net belangrijk: we moeten werken aan een modern loopbaanpact en aan het versterken van mensen. Het voelt als een oneerlijke situatie als het gaat om steun vanuit de overheid, waarbij er net meer regels worden opgelegd aan die sector dan aan andere sectoren. Dit roept vragen op: wat voor samenleving willen we eigenlijk zijn? En welke rol zien we daarin weggelegd voor het sociaal-cultureel werk?”
Als mijn partij na de verkiezingen mee bestuurt, dan wil ik...
...minder regulitis, meer waardering
“We pleiten voor heldere regelgeving, met duidelijke criteria en voorspelbaarheid. Het is voor de sector van belang om stabiliteit en zekerheid te hebben, vergelijkbaar met wat werkgevers vragen in andere sectoren. Door de ideologische ondertoon in het beleid is er duidelijk een gebrek aan waardering en dat zet de sector onder druk. Daarom pleiten we voor een andere benadering die de waarde van het socioculturele werk opnieuw erkent en ondersteunt. Zodat mensen opnieuw maatschappelijke waardering voelen voor hun job en jongeren zich ook willen engageren. Voor Groen betekent dat bijvoorbeeld opleidingen stimuleren en de VIA-akkoorden versterken. Het feit dat de socioculturele organisaties geen beroep kunnen doen op de kmo-portefeuille is gewoon raar. Wij vinden dat die steun ook voor hen beschikbaar moet zijn, zodat je als werkgever ook werk kan maken van een aantrekkelijke loopbaan.”
...een overkoepelend sociaal-cultureel plan binnen de Vlaamse overheid
“Wij vinden dat de verschillende beleidsdomeinen nog beter zouden kunnen samenwerken.. Het Vlaams armoedeplan, digitalisering, sociaal-cultureel werk, ... dat hangt allemaal samen. Daarvoor heb je niet alleen een goed budgettair kader nodig, maar ook meer beleidsruimte voor initiatieven van onderuit. Maar misschien het allerbelangrijkste: betrek socioculturele organisaties van bij het begin als volwaardige partners. Ik vind het niet meer dan logisch dat we samen met jullie gaan bekijken wat jullie bijdrage kan zijn aan het armoedeplan, waar we op moeten letten wanneer het gaat over digitalisering, welke dwarsverbanden we kunnen leggen ... ”
Ik was één van die vrijwilligers in de socioculturele sector. Pas later is mij beginnen dagen hoe immens groot het aantal vrijwilligers is in de sector.
Organisatie in de kijker: cult!
DEELSECTOR: cultuurspreiding
WERKT VANUIT: Brussel
MEDEWERKERS: 2
AANTAL ORGANISATIES DIE ZE VERTEGENWOORDIGEN: 172 cultuurhuizen
cult! is de netwerkorganisatie en belangenbehartiger van cultuurhuizen in Vlaanderen en Brussel. De organisatie promoot, steunt, verdedigt en verbindt deze open huizen in hun diversiteit en dynamiek. cult! informeert, adviseert, stimuleert en inspireert cultuurhuizen vandaag en in de toekomst.
Almaci : “De eerste plek waar je in contact komt met cultuur, is in een cultuurhuis in je eigen stad of gemeente. Dat erkennen en ondersteunen is ongeloof- lijk belangrijk. Corona heeft heel zwaar toegeslagen, zeker in de lokale cultuursector. En het wegvallen van die Vlaamse ondersteuning voor lokaal cultuurbeleid is echt heel hard geweest. Ik vond het belangrijk om het belang nog eens te benadrukken, daarom zitten we hier. Maar we hadden evengoed op een andere, culturele plek kunnen afspreken (lacht).”
Zelf een leuk verhaal of inspirerende case om te delen?
Daar maak je onze stafmedewerker communicatie & ledenrelaties altijd blij mee!